Ngày 28/11/2024, tại Kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Phòng, chống mua bán người, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025 (Luật số 53/2024/QH15).
Công an tỉnh Trà Vinh phát tờ gấp tuyên truyền, phổ biến các văn bản pháp luật đến người dân (Ảnh: Hồ Giang)
Luật Phòng, chống mua bán người năm 2024 gồm 8 Chương, 63 Điều. Luật này quy định về phòng ngừa, phát hiện, xử lý hành vi mua bán người và các hành vi khác vi phạm pháp luật về phòng, chống mua bán người; tiếp nhận, xác minh, xác định, hỗ trợ, bảo vệ nạn nhân, người đang trong quá trình xác định là nạn nhân; quản lý nhà nước và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, gia đình, cá nhân trong phòng, chống mua bán người; hợp tác quốc tế trong phòng, chống mua bán người.
Luật Phòng, chống mua bán người năm 2024 tiếp tục thể chế hóa quan điểm của Đảng về công tác phòng, chống mua bán người; cụ thể hóa quy định của Hiến pháp năm 2013 về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ với các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan, với một số nội dung trọng tâm như sau:
- Bổ sung quy định về khái niệm “Mua bán người”: Khoản 1 Điều 2 Luật quy định khái niệm mua bán người như sau: “Mua bán người là hành vi tuyển mộ, vận chuyển, chứa chấp, chuyển giao hoặc tiếp nhận người nhằm mục đích nhận tiền, tài sản, lợi ích vật chất khác, bóc lột tình dục, cưỡng bức lao động, lấy bộ phận cơ thể người hoặc nhằm mục đích vô nhân đạo khác bằng cách dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, lừa gạt hoặc thủ đoạn khác”.
- Ngoài ra, Luật bổ sung một số quy định đáng chú ý như:
Tại Khoản 2 Điều 3, bổ sung quy định cấm hành vi thỏa thuận mua bán người từ khi còn đang là bào thai. Thời gian qua, đã xuất hiện tình trạng mua bán bào thai nhằm mục đích mua bán đứa trẻ sau khi được sinh ra (có những trường hợp phụ nữ mang thai đã thỏa thuận xuất cảnh ra nước ngoài, sau đó sinh và giao con cho người khác để lấy tiền, vật chất để về nước) và đây là thực tế rất đáng lo ngại. Việc thỏa thuận mua bán này thực chất là tiền đề của hành vi mua bán người (mua bán người từ giai đoạn còn đang là bào thai), nhưng việc xử lý hành vi này lại chưa được pháp luật điều chỉnh. Trước yêu cầu nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống mua bán người từ sớm, từ xa; đồng thời, tạo cơ sở pháp lý để tiếp tục hoàn thiện pháp luật về xử lý hành vi xâm phạm liên quan đến phụ nữ, trẻ em, Luật Phòng, chống mua bán người năm 2024 đã quy định nghiêm cấm “thỏa thuận mua bán người từ khi còn đang là bào thai”.
Tại khoản 5 Điều 4, Luật đã bổ sung nguyên tắc nạn nhân thực hiện hành vi vi phạm pháp luật là hệ quả trực tiếp của hành vi mua bán người có thể không bị xử lý hành chính hoặc không bị truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi này. Nguyên tắc này bảo đảm cho cơ quan có thẩm quyền cân nhắc, xem xét, quyết định một cách thận trọng theo từng trường hợp cụ thể để xử lý hành vi vi phạm pháp luật của nạn nhân cũng như thể hiện tính nhân đạo của pháp luật Việt Nam.
- Luật Phòng, chống mua bán người năm 2024 có điểm mới rất quan trọng, đó là bổ sung quy định về chế độ hỗ trợ đối với người đang trong quá trình xác định là nạn nhân và người dưới 18 tuổi đi cùng.
Ngoài ra, Luật bổ sung các quy định để phù hợp với quy định của Hiến pháp năm 2013, các luật liên quan và thực tiễn công tác phòng, chống mua bán người thời gian qua như bổ sung một số quyền, nghĩa vụ của người đang trong quá trình xác định là nạn nhân; bổ sung quy định về bảo vệ người đang trong quá trình xác định là nạn nhân; người thân thích của họ; hoàn thiện quy định về tiếp nhận, xác minh, xác định và bảo vệ nạn nhân; hoàn thiện quy định về cơ sở trợ giúp xã hội, cơ sở hỗ trợ nạn nhân; hoàn thiện quy định về quản lý nhà nước và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức về phòng, chống mua bán người; hoàn thiện quy định về hợp tác quốc tế trong phòng, chống mua bán người.
Quy định người được xác định là nạn nhân trước ngày Luật Phòng, chống mua bán người năm 2024 có hiệu lực thi hành và người dưới 18 tuổi đi cùng (trước ngày 01/7/2025) thì được hưởng chế độ hỗ trợ theo quy định của Luật Phòng, chống mua bán người năm 2011.
BBT sưu tầm từ (Hồ Giang)
