MỘT NỮ TRÍ THỨC ĐẦY NHIỆT HUYẾT CÁCH MẠNG
Bà Bùi Thị Mè (tên thường gọi Năm Mè) sinh ngày 26/6/1922, dân tộc Kinh, quê quán ở xã Quới An, huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long, Bà là một phụ nữ trí thức sớm giác ngộ cách mạng. Bà tham gia kháng chiến năm 1945, đến năm 1954 bà là Hiệu trưởng Trường Trung học tư thục Long Đức, thị xã Trà Vinh. Sau hiệp định Genève, địch phá hoại hiệp định đánh phá ác liệt vì vậy các tổ chức đoàn thể của ta không còn hoạt động công khai trong vùng địch kiềm kẹp, bà được Thị ủy Trà Vinh đưa vào Hội phụ nữ tỉnh do chính quyền Sài Gòn thành lập.
Trong thời gian 06 năm làm Hiệu trưởng, bà Bùi Thị Mè luôn tìm cách công khai đấu tranh với địch, đồng thời phát hiện người tốt giới thiệu cho cách mạng để ta giáo dục, giác ngộ xây dựng cơ sở hoạt động. Địch nghi ngờ, cho người theo dõi bà nhưng với tài trí khéo léo, mưu lược, bà đã vượt qua tiếp tục hoạt động cách mạng trong lòng địch, nhân lúc chúng mở đợt chống nạn mù chữ bà tình nguyện tham gia vì bà hiểu đa số chị em phụ nữ còn mù chữ. Bà được các đồng chí lãnh đạo phân công hình thành Ban vận động để lên Sài Gòn xin ủy nhiệm thư về thành lập Hội Phụ nữ Giải phóng ở Trà Vinh, Bà đã thành lập Ban Vận động gồm 03 người gồm Bà và 2 cô: Trương Thị Ngọc (chị Ba Cescile)- Chủ Nhà bảo sanh tư và Lâm Thị Ba- vợ của một thương gia chợ Trà Vinh, các bà tích cực tham gia các hoạt động xã hội, lo cho trẻ mồ côi, lo cho người nghèo, lo chống nạn mù chữ cho chị em phụ nữ. Sau khi nhận được thư ủy nhiệm bà về thành lập Hội phụ nữ tỉnh tại Trà Vinh và tiến hành Đại hội bầu Ban Chấp hành phụ nữ tỉnh, bà Tạ Thị Bạch Lan làm Hội trưởng, bà Nguyễn Thị Hữu Gia và bà Trương Thị Ngọc làm Hội Phó, tổng thư ký bà Bùi Thị Mè, Phó thư ký bà Nguyễn Thị Mười Hai và Thủ qũy là bà Lâm Thị Ba. Để dễ dàng hoạt động Ban chấp hành thống nhất cử Tỉnh trưởng làm Chủ tịch vinh dự, từ đó, Ban chấp hành được Tỉnh trưởng nhìn nhận và cho hoạt động. Lúc này Hội hoạt động mạnh mẽ, Hội mượn xe của Tỉnh trưởng đi công tác xuống các huyện để gầy dựng Hội cấp huyện và cơ sở, tạo điều kiện hợp pháp để các chị em ở huyện, xã hoạt động. Bà công khai đấu tranh với địch, xin Tỉnh trưởng cho Hội tổ chức mở nhiều lớp chống nạn mù chữ, lồng ghép đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động phụ nữ và nhân dân chống lại âm mưu chống cộng, tố cộng của địch. Phong trào ngày càng phát triển mạnh lên nhưng Hội phải luôn sẳn sàng đối phó với địch trong mọi tình huống. Khi địch tiến hành lập khu trù mật, bọn lính lùa dân không được, Tỉnh trưởng hăm dọa “đốt nhà”, bà phản ứng: “không được đốt nhà dân, làm thế đưa dân vào ngõ cụt, mọi người sẽ oán hận!”, lời lẽ có lý, có tình nên tên Tỉnh trưởng rút lại lệnh. Bà tranh thủ Trưởng Ty y tế mở nhiều lớp cô đỡ, thăm trẻ mồ côi, lôi kéo chẩn tề xã hội cho các chị em sản phụ nghèo với lý luận “làm công tác xã hội là tích đức để lại cho con cháu”, ngoài ra Bà còn cùng chị em phụ nữ đi thăm nuôi tù chính trị mặc dù bị địch theo dõi gắt gao… nhờ vào tài trí thông minh, lý luận sắc bén của bà mà mọi hoạt động của ta đều lọt qua tai mắt của địch, nhiệm vụ nào Đảng giao bà đều hoàn thành một cách xuất sắc.
Trong quá trình công tác bà kinh qua nhiều chức vụ khác nhau: Nguyên Hiệu trưởng Trường Trung học tư thục Long Đức, Tổng thư ký Hội Phụ nữ tỉnh Trà Vinh, Ủy viên Ban Chấp hành Hội LHPN giải phóng Miềm Nam, Thứ Trưởng Bộ Y tế-Xã hội- Thương binh Chính phủ Cách mạng lâm thời Miền Nam Việt Nam, Ủy viên Ban Chấp hành Hội LHPN Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội Chữ Thập đỏ Thành phố Hồ Chí Minh. Với công lao to lớn đó bà rất xứng đáng được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý: Bà Mẹ Việt Nam anh hùng và tặng thưởng nhiều danh hiệu cao quý khác. Tấm gương tiêu biểu của bà Mẹ Việt Nam anh hùng Bùi Thị Mè còn là hình ảnh điển hình cho tầng lớp nữ trí thức Việt Nam đầy nhiệt huyết cách mạng mãi mãi được khắc ghi ngàn đời để các thế hệ phụ nữ tiếp bước noi theo...
Nguyễn Thị Mười – Hội LHPN tỉnh Trà Vinh